+ به يه ن
اميرلرين بيري بير گون ملادن سوروشدي: عباسي خليفه لرينين زمانيندان سونرا رسم ايدي خليفه لرين و اميرلرين بير لقب لري اولسون كي بالله ايله قورتولا، مثلأ متوكل بالله و معتصم بالله كيمي، سيزين نظريزه منيم اوچون نه لقب مناسيبدير؟ ملا جواب وئردي: سنه نعوذبالله هاميسيندان ياخشي دير.
موللانصرالدين، بالانصرالدينين قولتوغونداكي كيتابي گؤستَره رك سوروشور:
- توركجه كيتاب اوخويورسان؟! اولمايا سنده پان توركيست اولوبسان؟
- نه دخلي وار آتاجان ؟ باخين سيزده فارسجا قزئت(مجله) آليب سيز، بئله ايسه سيزده پان فارسيست سيز...
موللانصرالدين گولومسه يير:
-يوخ اوغول! من پان فارسيست دئييلم، قزئتي يالنيز شوشه لري سيلمك اوچون آلميشام.
گؤنده ر
بؤلوم لر:
تورك كيمليي
+ به يه ن
|
|
 |
|
| ||
گؤنده ر
بؤلوم لر:
تورك كيمليي
+ به يه ن
وامﻭاژه آن دسته از لغات و اصطلاحاتي هستند كه از زبانهاي ديگر وارد زباني ديگر شده و بعضاً تغيير شكل داده اند. كاربرد وام واژه ها لزوماً در همان جا و به همان معني اي كه در زبان اول دارد در زبان ديگر استفاده نمي شود. تعدادي از وامﻭاژﻩهايي كه وارد فارسي شده اند:
سنگ صبور: اصل اين واژه تركي و بصورت صبيرداش و بمعناي هم صبر است كه واژه صبير كه در تركي صبر ميباشد نيز به اشتباه، صبور عربي فرض شده و پسوند داش بمعناي هم، بمعناي سنگ فرض شده است، در نتيجه سنگ صبور استفاده ميشود؛ در صورتيكه سنگ نياز به صبر ندارد!
دوقـُلو: اين واژه اصلاً تركي و بصورت دوغولو (ائكيز دوغولو) و بمعناي همزاد است كه واژه دو در ابتداي كلمه بمعناي عدد 2 فرض شده و واژه گاني چون سه قولو ، چهار قولو و ... ساخته شده اند!
شنبه: اين واژه اصلاً عبري مشتق از واژه Shabath(به معني استراحت) و بمعناي تعطيل است كه در فارسي دري با اضافه كردن اعداد 5-1 به ابتداي آن، واژه گان جديد 1شنبه، 2شنبه، 3شنبه و ... ساخته شده اند!
آب افتادن دل: اصل اين اصطلاح تركي و بصورت آغيز سولانماق بمعناي آب افتادن دهان يا زبان است و با توجه به اينكه ديل در تركي به زبان گفته ميشود و در فارسي دري به اشتباه دل فرض شده، در نتيجه آب افتادن دل استفاده ميشود!
هفت سين: اصل اين اصطلاح تركي و بصورت يئتدي سين ميباشد.
شير (آب) : اصل اين واژه تركي و صداي آب ميباشد.
چهار باغ: اصل اين اصطلاح تركي و بصورت چر باغ ميباشد.
كوير: اصل اين واژه تركي و بصورت كو يئر ميباشد.
گاو خوني: اصل اين اصطلاح تركي و بصورت قوخونني مي باشد. (يعني داراي بوي تند و زننده و اينگونه هم هست). توضيح اينكه در توركي اگر اسم به صداي «ر» و يا «ن» ختم شود به جاي پسوندهاي «- لي»، و «- لو» صداهاي ياد شده تكرار ميشود. مثلاً: تهرانلي = تهرانني = تهرانّي - اهرلي = اهرري = اهرّي
اسكناس: از واژة روسي Assignatsia كه آن هم خود از واژة فرانسوي Assignat به معني برگة داراي ضمانت گرفته شده است.
نخاله: يادگار سربازخانه‌هاي قزاق‌هاي روسي در ايران است كه به زبان روسي به آدم بي ادب و گستاخ Nakhal مي‌گفتند و مردم از آن براي اشاره به چيز اسقاط و به درد نخور هم استفاده كرده‌اند .
لولو: همچنين واژه لولو از زبان فرانسه گرفته شده و به معناي گرگ ميباشد.منابع:
۱- وبسايت بيلي توپاري
۲- مقاله استاد منظوري
گؤنده ر
بؤلوم لر:
تورك كيمليي
+ به يه ن
|
|
||
| ||
گؤنده ر
بؤلوم لر:
تورك كيمليي
+ به يه ن
 |
|
|
| ||
گؤنده ر
بؤلوم لر:
تورك كيمليي
+ به يه ن
qaz-گاز (تركي) gövəcrin قومرو-kumru
gooze گوءورجين dove
pigeon
bayquş-بايقوش yarasa-ياراسا papağan sinək kuşu
owl خفاش(ع) سينك قوشو پاپاغان
parrot humingbird bat
kəhlik(az=heyderbaba)-keklik(tr) şahın(turkce)-tərlan-doğan kartal-qərəquş
قارتال-قاراقوش(در فارسي) شاهين-ترلان-دوغان كهليك-ككليك
عقاب(عربي) باز و صقر(هر دو عربي) partridge
tavuskuşu dəva kuşu hunduşqa-hindişqa-hindi
هوندوشقا-هينديشقا(آذرباي) ده وه قوشو طاووس(ع)
هيندي(تركيه) peacock ostrich
-turkey(e)a
leopar -kaplan pars bibr- kaplan-qaflan
قافلان-قاپلان-ببر(بابريان تركي) پارس كاپلان-پارس(گربه وحشي)
tiger (ببر در عربي و فارسي) leopard widecat
serçə سئرچه karqa -قارقا qanarya-qənari
crow sparrow قناري(انگليسي-تركي)
canary
kır kırlankıç kırlanqıç
قئرلانقئچ قئر قئرلانقئچ
barn swallow swallow
ördək- اردك(تركي) qu suna-ərkək ördək
داك=ديشي(ماده)اردك سونا=اردك نر قو(تركي)
swan drake duck
گؤنده ر
بؤلوم لر:
تورك كيمليي
+ به يه ن
دونيايا گلنده،قارايام!
بؤيوره م ،قارايام
گونش آلتيندا ،قارايام
قورخاندا ،قارايام
خسته له ننده، قارايام
اؤلنده ،يئنه قارايام!
و ،سن ،آغ درلي آدام!
دونيايا گلنده ، چَهرايي سن!
بؤينده، آغ اولورسان!
گونش آلتيندا قيرميزي!
اوشوينده ،گؤي!
قورخاندا، ساري
خسته له ننده،ياشيل
و اؤلنده، بوزاريسان!
و سن، منه دئييرسن،رنگيلي دري(رنگين پوست)!
آفريقالي اوشاغين ،سويله ديگي شعر!
----------------------------------------------------
Dunyaya gələndə,qarayam!
Böyürəm ,qarayam
günəş altında ,qarayam
qurxanda ,qarayam
xəstə lə nəndə, qarayam
ölndə ,yenə qarayam
Və ,sən ,ağ dərli adam
Dunyaya gələndə , çəhrayı sən
Böyəndə, ağ ulursan!
Günəş altında qırmızı
Uşuındə ,göy
Qurxanda, sarı
xəstə lə nəndə,yaşıl
və ölndə, buzarısan
Və sən, mənə deyirsən,rəngili dəri
گؤنده ر
بؤلوم لر:
تورك كيمليي
+ به يه ن
توركو ديلي اصاقي ديلدي و گونده يوزلر پسوند ايشلديريق آما بير چوخدا تزه كلمه لري ، كي چوخون آيري تورك جمهوريت لري چيخاريبلار، بو پسوندلري كوللاناراق توليد اليه بيلريق .
آما بونلارا توجه اليين يوخ چون ايراندا آزربايجانين كاناللاريندا بيله هدف توركيج گروه ديللري ياشاتماق دييل و انسانلار توركو ديلين گرامرين كي توركيج ديللرده مشابه و بنظردير بيلميللر و توركونون گوزليقين سزميرلر. توركيج ديللر گروهونون 460 مينه ياخين كلمه سي وار.
من بونلاري اليمدن گلديغي قدر آنناتاجاغام .
ياشايين.
بيرينجي فعل الماق فعلي
الماق
شدن
ال : باش
القون : يتيشگين ، به بلوغ (ع) رسيده
السا: اگر باشد
السايدي : اگر بود
الوشماق : تشكيل شدن (ع)
# الوش ياني تشكيل ال و توركو ديلينين اينجه قالين قاعده سينه خاطر دير. مثلا(اورنئگي) بيز آذربايجان و اورميه ده سولماق كلمه سينه اوء لوشگه مق (پژمرده شدن) دييريق . اوء لوش (پژمرده الماق) و الوش( تشكيل الماق) بيزيم ديلين اينجه قالين قاعده سينه باخاراق الوشور و يابانجي كلمه ده ييل.
....المادان : بدون وجود ...
الوملو : مثبت (ع)
# " لو" اكي( پسوندي ) اذربايجانين هر يه رينده ايشلنن بير اك اوء زلليقله كند و شهر و انسان آدلاريندا دمق كي " اولوملو" كلمه سين دوزلتمك چوخ آسان ايشدير. بير مفهومودا دولو آنلاميددا مثلا
كابوسلو گجه لر : شبهاي با خفتك (پارسي كابوس ) فراوان
الومسوز : منفي(ع)
# سوز " سيز"سئز"سووز هاميسي منفي و الومسوز اليين اكلردير
مثلا آغاجسيز (بدون درخت) ، اووزومسوز (بدون انگور) علاقه سيز (بدون علاقه ) اتسوز (بدون علف).....
الاغان : احتمال (ع)
الاغانليق : داراي احتمال (ع)
الاغانسيز : غير محتمل
الان اوستو : فوقالعاده (ع)
# الان اوستو حال (حكومت نظامي ) اولان اوستو توپلانتي (جلسه ضروري )
الماز : نميشود
المازليق : احتمال نشدن
الار : ميشود ؛ باشه
الور : ميشود ؛ باشه
الاي : اتفاق (ع)
....الونتو : .....اتفاق
# .....الونتوسو : .....الماسي ، ....اتفاقش
السون : باشد
السا السا : بشه بشه....
# السا السا رضا الار
الورسا : اگه بشه
الورسا گوزل الور (بشه خوب ميشه )
المازسا : اگه نشه
الماسا : اگه نباشه
الجاي : اقبال (ع)
الابيلير : اشكال نداره ، موافقم (ع)
المازسادا : اگر نباشد هم
الورسادا : اگر باشد هم
الاناق : امكان (ع)
الاناقلار : امكانات (ع)
الاناقليق :امكانش
گؤنده ر
بؤلوم لر:
تورك كيمليي
+ به يه ن
ياراسا كي عربي آدي خفاش الور و ياراساگيل لردن دير.
گرچك لر:
- ياراسالار ، اوچما قابليتينه صاحب مملي لره ده ييلير.
- 900-1000 تورلري وار و دونيانين هر يئرينده ياشارلار
- ياراسالار چوخ مقداردا بوءجك (حشره) يئديكلري اوچون ، دونيانين دنگه سي آچيسيندان اوءنملي ديرلر.
- ياراسالار وجود شكلي باخيميندان فارئيه (كيچيك سيچانا) بنظرلر كي اينجه بير كورك له اوءرتولولر ، قولاق لاري چوخ بيوك الور. بورون و قولاق داكي چيخينتيلار ياراسالاردا دويو ارگاني (حس ارگاني ) نقشين اينور و سس تيتره ييش لرين آليب و منتقل ادير.
- ياراسالار ايكي شكيلده يا يالنيز يا سورويله ياشار. ياشاييش يئرلري چوغونلوقلا ماغارالار (غارلار) ، ايچي ايوق آغاجلار ، تاوانلار و... الور
- گئجه لري اكتيو اولان ياراسالاردا ، قوخلاما ، اييلئمه و دادما دويولاري (حس لري) چوخ گوزل گئليشميش آيريجا ميوه ايله بئسله نن ياراسالار خارجينده ديگر ياراسالارين گوءرمه دويولاري (حس لري) ياخشي گئليشمه ميش . ياراسالار چيخارديغي چوخ يوكسك سس دالغالاريلا و او سس لرين اطرافا چارپيب گئري دوءنمسيله يوللارين تاپيرلار و گوءرمه دويولاري ضعيف الماسينا رامئن هئچ بير يئره چارپيشميرلار .
آمريكا بو روش اوستونده چاليشير كي بيرگون بو روشي جت اوچاقلاريندا استيفاده ائتسين.
- اوزون قانادلارا صاحب الان ياراسانين وجودو 5-50 سانتي متره قادار دئييشكن دير.
- كوزئي ده ياشايان ياراسالار قيش دا يا كوچ ائدرلر يا كيش يوخوسونا گيررلر.
- ياراسالارين ياشام سوره سي 20 ايلدير. و اوشاق ياراسالار بيرنئچه هافتا ايچينده اوچماغا باشليرلار.
بير كيچيك ياراسا هوءرومجك توزاغينا دوشموش.
آيريجا بونو خاطيرلاديم كي هوءرومجك لرين قيچلاريندان بير ماده سيزيب و هوءرومجك لري بو ياپيشقان تورلاردان قورتارير.
بودا بير ياورو ياراسا - بير نئچه هفته دن سونرا اوچماغا باشلار
ياراسالار چوخ مقداردا بوءجك (حشره) توكتير و دونيا دنگه سي آچيسيندان بو اوءنملي
Meyvə ilə bəslənən bir yarasa
ميوه يله بسله نن ياراسالاردا وار
Yarasaları hep asılı görürsüz
Böcəklə bəslənən yarasalar
بوءجك له بسله نن ياراسالار
و بودا بير وامپير ياراسا
بير بيوك ياراسا - قانادلاري و اوچوش طرزي
Bir yarasanın qanadları və uçuşu
50 مين ليك بير ياراسا سوروسو
əlli minlik bir yarasa sürüsü
بير ياراسا اسكلتي
بير ياراسا آسيلي اولان زامان قانادلارينين ييغيليش طرزي...
گؤنده ر
بؤلوم لر:
تورك كيمليي
+ به يه ن
طالعيم نه اولسادا حكمتي اولسون
چاغلارين گوزي اولماز بيزلري گورسون
زهر آجي اولسادا حاق يولوندا ايچه‌نه شيرين اولسون
آه و ناله چكمرم، كونلومون سانجي سي حقه دويولسون
قيسمتيم اولور طالعيم نه اولسادا، حكمتي اولسون
داغلار آغارسا قاردان اه‌ريسه بيرده، خبر آلماميش خبر گلمز ياردان
بو دونيا دار دونيادير، يازماسام طالعيمي بيلديگين يازار شر ساتان
آلدادار افسون گوزيله، بختيمي قارالدار ياد،
طالعيم نه اولسادا حكمتي اولسون
منه ياز ياي كئچه‌ر قيش اولماميش خزليم اولار ، دانمارام
ؤزومه آغلامام، ياز ياغيشي ساياق اوشاقلار طالعينه آغلارام
باشيم بلالار چكسين، طالعيم نه اولسادا حكمتي اولسون
هارا گئتسمده طالعيم منيله‌دير
غيرتيم اولماسا باغلاريم ويرانه‌دير
طالعيم نه اولسادا حكمتي اولسون گؤنده ر
بؤلوم لر:
تورك كيمليي